Masa solna - ciastolina własnej roboty

Lepienie modeli z masy solnej ma bardzo długą tradycję, robili to już starożytni Egipcjanie, Rzymianie i Grecy. Dzisiaj jest to prosty sposób na wykonanie pięknych ozdób do domu i wspaniała zabawa dla dzieci, ale również łatwe w uzyskaniu i bardzo atrakcyjne narzędzie rehabilitacyjne i plastykostymulacyjne.

Składniki masy solnej

Podstawowymi składnikami masy solnej są:

mąka – jest wypełniaczem nadającym masie kleistość

sól – jest konserwantem, powoduje, że masa nie psuje się długie lata i nic nie chce zjeść naszych wyrobów, ponadto dzięki soli masa kolorowa nie brudzi.

woda -  nadaje konsystencję masie najlepiej by była bardzo ciepła, ale nie gorąca

dodatkowo:

olej – dzięki niemu masa jest elastyczna i bezpieczniej się piecze

klej – dowolny: naturalny (kostny), malarski, do papieru lub najlepiej wikol – 

sama masa solna jest plastyczna, ale nie lepi się jak np. plastelina klej powoduje, że masa jest bardziej lepka, łatwiej doklejać elementy i przyklejać dodatki. 
Jeśli użyjemy wikolu masa po wyschnięciu (nawet bez pieczenia) będzie się trwalej trzymać.

barwniki – nadają kolor – można używać sypkich barwników malarskich lub spożywczych, można też barwić masę farbą (plakatową lub akrylową) ale jest to mniej wydajne i bardziej brudzące.

Przepisy na masę solną

Przepisy ma wykonanie masy są nieco zróżnicowane, w zależności od tego, co chcemy modelować z masy i dla kogo jest ona przeznaczona. 

Nabierając praktyki w jej wykonywaniu i tworzeniu dzieł z masy solnej każdy sam nieco modyfikuje swój przepis. 

Poniżej podaje kilka moich przepisów:

Podstawowy przepis na masę solną

1kg mąki

1/2kg soli

1/2l wody

1 łyżka oleju

Mąkę mieszamy z solą (na sucho, mniej przywiera do miski, wtedy dodajemy też suchy barwnik jeśli chcemy by masa była kolorowa) 

i dodajemy wodę (tyle aby masa była plastyczna, ale nie zbyt rzadka)

 następnie olej, wyrabiamy minimum 5-10 minut, aż masa będzie jednolita. 

Długie wyrabianie jest konieczne podobnie jak przy cieście drożdżowym aby masa dobrze się połączyła, kleiła i nie pękała.

Masa solna dla bardzo małych dzieci

1kg mąki

1/4kg soli

1/2l wody

1 łyżka oleju

Tutaj dodajemy zdecydowanie mniejszą ilość soli ponieważ małe dzieci mają bardzo wrażliwą skórę. Figurki z tej masy nie będą tak trwałe jak z podstawowej, jednak na pewno przetrwają parę miesięcy a może i kilka lat za nim rozsypią się lub zjedzą je szkodniki. Do tego przepisu nie radziłabym dodawać barwników, chyba że np galaretkę, ponieważ mała ilość soli powoduje, że barwniki będą brudzić ręce.

 

Masa solna rehabilitacyjna         

1kg mąki

1kg soli gruboziarnistej

1/2l wody

1 łyżka oleju

 Tutaj używamy dużej ilości soli po to by masa bardziej pobudzała zakończenia nerwowe, ważne jest również by woda byłą jak najcieplejsza.

Masa solna do wyrobu małych i dokładnych elementów

1kg mąki

1/2kg soli

1/2l wody + 100 g mąki ziemniaczanej + łyżka żelatyny

1 łyżka oleju

Mąkę ziemniaczaną i żelatynę rozpuszczamy w zimnej wodzie nadają masie porcelanowo biały kolor i lepszą elastyczność.

Masa solna schnąca na powietrzu i do przyklejania

1kg mąki

1/2kg soli

1/2l wody

1 łyżka oleju

1/4 l kleju wikolu lub innego kleju.  

Klej wiąże masę, elementy będą się lepiej trzymały, a sama masa nie będzie się rozpadać po wyschnięciu. Im więcej potrzebujemy doklejać tym więcej dodajemy kleju, a masa może być luźniejsza, bardziej miękka.
 Jeśli masa jest tylko podkładem do zrobienia np mozaiki możemy dawać nawet pół na pół mąkę z klejem (wikolem) i dodawać sól jako konserwant a wodą rozcieńczać do pożądanej konsystencji zaprawy.

Farby do malowania palcami:

1 szklanka mąki

1 szklanka soli

1 szklanka wody

1 łyżka suchego barwnika (dla dzieci najlepiej spożywczego np do malowania jajek wielkanocnych)

Tu sól powinna być miałka, wszystko mieszamy na sucho i dodajemy wody aż uzyskamy odpowiednią konsystencję, można też dodać łyżkę żelatyny.

Jeśli chcemy zrobić własne farby niezmywalne i trwalsze, ale już nie do malowania palcami i nie dla dzieci, dodajemy szklankę wikolu.

Wyrabianie masy solnej

Po wyrobieniu składników w jednolitą masę (podobnie jak z ciastem na pierogi czy pizzę) masa będzie tym ładniej się formowała im dłużej będziemy ją wyrabiać. 

Również ze względu na to, że samo wyrabianie masy solnej ma duże znaczenie terapeutyczne dobrze wyrabiać ją długo i bardzo dokładnie. 

Z masy możemy lepić różne figurki, ozdoby i rzeźby, a następnie malować je i utrwalać. 

Masa solna pozostawiona w ciepłym suchym miejscu wysycha powoli i staje się twarda, jednak wyschnięta po jakimś czasie może zacząć kruszyć się i pękać. 

Aby temu zapobiec prace wykonane z masy solnej utrwalamy w piekarniku wypalając je (czyli po prostu piekąc) w zależności od wielkości wytworu od kilkunastu minut dla malutkich lub płaskich figurek do nawet kilku godzin dla większych wytworów. 

Zawsze jednak robimy to w bardzo niskiej (jak na piekarnik) temperaturze czyli ok 50 stopni C (z termoobiegiem) do 100 stopni C. 

Masę solną możemy malować na mokro i na sucho farbami wodnymi zarówno plakatówkami jak i farbami akrylowymi 

lub po upieczeniu dowolnymi farbami albo lakierami (do paznokci też).

Masa solna to świetne narzędzie do pracy rehabilitacyjnej i korekcyjnej zarówno dla dzieci jak i dorosłych. 
W kolejnych postach przedstawię zabawy z masą solną zarówno indywidualne jak i grupowe oraz pomysły na prace plastyczne z jej wykorzystaniem.